Μια μικρή «πατρίδα» στο ορεινό Πακιστάν

Όταν το 2007 η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γλωσσολογίας του ΑΠΘ Ελισάβετ Μελά-Αθανασοπούλου έκανε το πρώτο ταξίδι στο Πακιστάν σε
αναζήτηση των Καλάς, δεν φανταζόταν ότι εκεί, στις κοιλάδες του Ινδοκαυκάσου, θα ανακάλυπτε μια μικρή «πατρίδα», μια πολύχρωμη, πρόσχαρη νέα οικογένεια.

Η Καλάς είναι μια φυλή του ορεινού Πακιστάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, με πληθυσμό περίπου 3.350 άτομα (2008), που παρουσιάζει αρκετές διαφορές με τις γειτονικές φυλές, τόσο στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (πιο ανοιχτόχρωμοι, πιο ψηλοί και γεροδεμένοι) όσο και στη γλώσσα τους (μιλούν ούρντου αλλά και τη γλώσσα τους, ινδοευρωπαϊκής προελεύσεως, με στοιχεία που παραπέμπουν στα περσικά, στα σανσκριτικά και στα αρχαία ελληνικά) και στη θρησκεία τους (πιστεύουν σε ορισμένους θεούς από το Δωδεκάθεο). 

Οι ενδείξεις ότι η γλώσσα των Καλάς έχει ρίζες και στα αρχαία ελληνικά ήταν αυτό που παρακίνησε την κ. Μελά-Αθανασοπούλου να προχωρήσει σε επιτόπια έρευνα στις κοιλάδες των Ιμαλαΐων. «Ημουν το 2005 στο Λονδίνο, όπου αναζητώντας πηγές στη βιβλιοθήκη γύρω από τη γλωσσολογική μορφολογία, εντελώς τυχαία έπεσε το βλέμμα μου σε έναν τόμο ενός Νορβηγού γλωσσολόγου Μοργκενστιέρνε για την ετυμολογία της γλώσσας των Καλάς με βάση καλασικούς ύμνους, που ισχυριζόταν ότι έχει ρίζες στην αρχαία ελληνική.

Η Ελισάβετ Μελά-Αθανασοπούλου (αριστερά) έκανε το πρώτο της ταξίδι στις κοιλάδες του Ινδοκαυκάσου το 2007 και έκτοτε η ενασχόλησή της με τους Καλάς συνεχίζεται.


Αυτό ήταν το έναυσμα για να επιχειρήσω να αποδείξω επιστημονικά και με προσωπική επιτόπια έρευνα αν η γλώσσα των Καλάς έχει σχέση με την αρχαία ελληνική», λέει η ίδια στην «Κ». Πράγματι, δύο χρόνια αργότερα, με υποτροφία του υπουργείου Παιδείας και εκπαιδευτική άδεια εξαμήνου βρέθηκε στις κοιλάδες των Καλάς μόνη της, προκειμένου να καταγράψει ηχογραφώντας και μετά γράφοντας στο χαρτί, τη γλώσσα, τα τραγούδια, τις ιστορίες.
Ηταν η πρώτη γνωριμία με ένα λαό ταυτόχρονα εξωτικό και οικείο. Εκτοτε η ενασχόλησή της με τους Καλάς δεν σταμάτησε ποτέ και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Στην επόμενη επίσκεψη, το 2009, με τη βοήθεια ομάδας νέων από την περιοχή, συγκέντρωσε τους γέροντες και τους ζήτησε να αφηγούνται ιστορίες, παραμύθια, να λένε ύμνους. «Εάν δεν ηχογραφούνταν όλα αυτά, θα χάνονταν μαζί τους».

Το 2017 εξέδωσε με τον Taleem Khan Bazik, φυσικό ομιλητή της γλώσσας, τον τόμο «Οι Καλάς των Ιμαλαΐων στις κοιλάδες του Ινδοκαυκάσου» (εκδόσεις Ελευθερουδάκη), με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των Καλάς, ενώ βρίσκεται στην έκδοση του δεύτερου τόμου της Καλασικής Γραμματικής. Το καλοκαίρι του 2018 ολοκληρώθηκε η κατασκευή αίθουσας συνάντησης των γερόντων των Καλάς, ιδίοις έξοδοις.





«Τρία πράγματα είναι η πηγή ζωής των Καλάς» λέει η κ. Μελά-Αθανασοπούλου. «Χωρίς αυτά δεν μπορούν να υπάρξουν. Το ποτάμι, το δάσος που τους παρέχει ξυλεία και τα κατσίκια τους. Εάν ένα από τα τρία χαθεί, χάνονται οι γιορτές τους και αν χαθούν οι γιορτές τους, χάνονται και οι Καλάς». Τους περιγράφει σαν ένα γελαστό λαό που δεν χρειάζεται πολλά για να ευχαριστιέται τη ζωή.


«Βλέπεις χαρούμενα πρόσωπα, ευθυμία. Είναι χαρούμενοι και έχουν αυτάρκεια. Απολαμβάνουν το κρασί που φτιάχνουν μόνοι τους. Με αυτό που έχουν είναι ευτυχισμένοι. Ακόμα κι αν είναι μία κούπα ρύζι. Νιώθουν αγάπη ο ένας για τον άλλο, δεν είναι τυχαίο ότι η κύρια προσφώνηση είναι “αδελφέ”, ενώ είναι και πολύ φιλόξενοι. Αν δώσεις μια σοκολάτα στους Καλάς, το ίδιο βράδυ θα θυσιάσουν ένα κατσίκι και θα στο προσφέρουν. Κι ας μην έχουν την άλλη μέρα να φάνε».





Η σχέση με την Ελλάδα


Τελικά ποια είναι η σχέση των Καλάς με την Ελλάδα; «Οσον αφορά τη γλώσσα, η σχέση είναι εμφανής π.χ. Το νερό είναι “ίντρο”, “ύδωρ”, “έμνεα” ο “αμνός”, ο χειμώνας είναι “χεμάν”. Αλλά και η παράδοσή τους έχει ρίζες στην αρχαία ελληνική, οι γιορτές τους, τα τραγούδια, οι χοροί είναι πιστά αντίγραφα του έργου “Βάκχες” του Ευριπίδη (ο θεός Διόνυσος είναι κύριο πρόσωπο στη λατρεία τους). Αφηγούνται τους μύθους του Αισώπου σχεδόν αυτούσιους (σ.σ. Γάλλοι ερευνητές, Λόιντ και Λιεβρ). Σίγουρα θα υπάρχει μια λογική εξήγηση. Αμερικανοί ιστορικοί (Γκέιλ Τρέιλ) υποστηρίζουν ότι είναι απόγονοι των στρατιωτών του Μ. Αλεξάνδρου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχει αρχαίος ελληνικός κόσμος κάπου εκεί».

πηγή