Καλούσε ακόμα και δημόσιους υπαλλήλους να επιστρέψουν στην περιοχή…. Προχωρήσαμε, λοιπόν, με πολλά άλλα αυτοκίνητα προς την Κάτω Δερύνεια και από εκεί προς το Βαρώσι. Είδαμε ένα τεθωρακισμένο που κινείτο προς τη Δερύνεια και δικαιολογημένα το εκαταλάβαμε σαν δικό μας» αφηγείται μεταξύ άλλων ο Αντωνάκης Γρηγορίου στο βιβλίο του Μιχάλη Πουμπουρή, Οδυνηρές Εμπειρίες (1974)
Αφού οι αστυνομικοί θα επιστρέψουν γιατί όχι και οι πολίτες;
Τη 17η Αυγούστου το ελεγχόμενο ακόμα από τις πραξικοπηματικές δυνάμεις ΡΙΚ μεταδίδει μια «ενδιαφέρουσα είδηση» σύμφωνα με την οποία ο αστυνομικός σταθμός που βρισκόταν στην περιοχή της Τεχνικής Σχολής του Βαρωσιού , όπως και οι νότιες περιοχές της πόλης είναι ελεύθερες, γεγονός που έδινε την εντύπωση ότι όλη η νότια πλευρά από τις «Πολυκατοικίες» μέχρι τη Δερύνεια ήταν ελεύθερη. Η είδηση μάλιστα ήταν ανακοίνωση της Αστυνομίας και καλούσε τους αστυνομικούς να επιστρέψουν στο πόστο τους.
Αφού λοιπόν οι αστυνομικοί θα επέστρεφαν γιατί όχι και οι πολίτες; Έτσι εκατοντάδες Βαρωσιώτες πήραν το δρόμο της επιστροφής στη γη τους σχηματίζοντας ουρά αυτοκινήτων για να επιστρέψουν στο Βαρώσι. Έλαβαν μάλιστα και τις διαβεβαιώσεις των στρατιωτικών οι οποίοι βρίσκονταν συγκεντρωμένοι στο οίκημα των Εθνικόφρονων Σωματείων και του φυλακίου της Δερύνειας ότι το μισό Βαρώσι είναι ελεύθερο και η επιστροφή είναι ασφαλής. Η πολυπόθητη όμως επιστροφή εξελίχθηκε σε τραγωδία αφού στο δρόμο για το Βαρώσι και αφού η αυτοκινητοπομπή διογκώθηκε, πάνοπλοι Τούρκοι στρατιώτες και άρματα περικύλωσαν και αιχμαλώτισαν εκατοντάδες άτομα. Μάλιστα μερικοί οδηγήθηκαν στο «περβόλι της Πέρτζιενας» όπου εκτελέστηκαν ενώ στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι μόνοι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά. Εκατοντάδες άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους οποίους πολλοί δεν επέστρεψαν ποτέ.
«Ελουρκάσαν να παν στο Βαρώσι»
«Τίποτε δεν σταματούσε τους Βαρωσιώτες που επιχείρησαν να επιστρέψουν» εξηγεί στον «Φ» ο τέως βουλευτής του ΑΚΕΛ Μιχάλης Πουμπουρής αναφερόμενος στα γεγονότα της Πέτρζιενας. Δυο μέρες μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου ανέφερε ο κ. Πουμπουρής , το πρωινό ραδιόφωνο του ΡΙΚ μετέδωσε μια είδηση η οποία έλεγε κατά λέξη «Καλούνται οι αστυνομικοί του σταθμού Πολυκατοικιών Αμμοχώστου να επιστρέψουν εις την θέσην τους διότι είναι ελεύθερη η περιοχή». Δεν μεταδόθηκε μόνο μία φορά θυμάται ο κ. Πουμπουρής ενώ τίποτα δεν σταματούσε τους Βαρωσιώτες να επιστρέψουν.
«Περίπου μια χιλιάδα Βαρωσιώτες από όλα τα μέρη από τη Λεμεσό από την Ορμήδεια, ενθουσιάστηκαν ότι άνοιξε το Βαρώσι και αφού καλεί τους αστυνομικούς να επιστρέψουν σημαίνει ότι η νότια πλευρά της περιοχής είναι ελεύθερη. Αφού μεταδόθηκε η είδηση από το ΡΙΚ, σε ελάχιστο χρόνο οι Βαρωσιώτες πήραν των δρόμο της επιστροφής. Ελουρκάσαν να παν στο Βαρώσι». Ο ίδιος, στέλεχος του ΑΚΕΛ Αμμοχώστου τότε, θυμάται ότι το πρωινό της 17ης Αυγούστου συνάντησε αρκετούς γνωστούς του Βαρωσιώτες τους οποίους προσπαθούσε να πείσει να μην επιστρέψουν και να περιμένουν την επιβεβαίωση της είδησης από τα Ηνωμένα Έθνη, τονίζοντας τους ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο. Αρκετοί πρόσφυγες συμφώνησαν. Υπήρξαν όμως και αρκετοί που δεν συμφώνησαν, μεταξύ αυτών και ο γαμπρός του Ανδρέας Ζήνωνος.
«Τους έπαιρναν πίσω από τον καλαμιώνα και τους εκτελούσαν»
Ο Ανδρέας Ζήνωνος περιγράφει μεταξύ άλλων στο βιβλίο του Μιχάλη Πουμπουρή . «Όταν μας ανέκοψαν τα τεθωρακισμένα στο ενδιάμεσο Δερύνειας- Βαρωσιού, κατάλαβα ότι την πάθαμε άσχημα. Μας οδήγησαν στο περβόλι της Πέρτζιενας και μας λήστεψαν. Ότι είχαμε πάνω μας ρολόγια, χρήματα και άλλα αντικείμενα μας τα πήραν. Υπολογίζω ότι όλοι ήμασταν γύρω στα εξακόσια με εφτακόσια πρόσωπα. Εκεί σκότωσαν κάποιους Τους έπαιρναν πίσω από τον καλαμιώνα και τους εκτελούσαν… Με πρόσεξε ένας αξιωματικός. Ήρθε στη σειρά των ηλικιωμένων, με κτύπησε με αγριότητα και με έσπρωξε στη σειρά των νέων. Όταν όμως ο αξιωματικός αυτός ασχολείτο με άλλες ομάδες κρατουμένων, ήρθε κοντά μου ένας νεαρός Τουρκοκύπριος, που υπήρξε μαθητευόμενος οικοδόμος κοντά μου όταν έκτιζα οικοδομές στο Βαρώσι, με πήρε από το χέρι και με οδήγησε και πάλι στη σειρά των ηλικιωμένων. Κατάλαβα ότι η ανθρωπιά φαίνεται κυρίως στις δύσκολες στιγμές. Όταν, κατά τις 2 μ.μ άφησαν ελεύθερους τους ηλικιωμένους ήμουν ο πρώτος που έφθασα τρέχοντας στο Φρέναρος».
«Τρέχοντας μέσα από τα δέντρα άκουγα συνεχώς πυροβολισμούς, κλάματα και ουρλιαχτά»
Ο νεότερος μάρτυρας της «επιστροφής του θανάτου στα Βαρώσια» ήταν ο 12χρονος τότε, Άλκης Πιερίδης, ο οποίος έφυγε με την αδελφή του Χρυστάλλα από την Κάτω Δερύνεια όταν έγινε η δεύτερη εισβολή και ήταν ένα από τα 17 πρόσωπα που μπήκαν στο αυτοκίνητο του πατέρα του γαμπρού του και πήραν το δρόμο για το Βαρώσι. «Όταν μας συνέλαβαν οι Τούρκοι και μας πήραν στην Κάτω Δερύνεια, είχα την έμμονη ιδέα ότι έπρεπε να επιχειρήσουμε να φύγουμε από την πίσω πλευρά προς τη Δερύνεια. Όμως δεν συμφωνούσαν οι μεγάλοι γιατί φοβόντουσαν πως θα μας σκότωναν… Μείναμε λοιπόν στο σπίτι της αδελφής μου, και την 21η του Αυγούστου μας έβγαλαν έξω, εκτός από την αδελφή μου και τις δυο κόρες του Σάββα Παρασκευά. Μας είπαν ότι θα μας σκοτώσουν. Πρώτα μας πήραν εκατό περίπου μέτρα μακριά από το σπίτι… Όταν μας έπαιρναν για να μας σκοτώσουν, πίστευα ότι μπορούσα να γλιτώσω. Σκεφτόμουν ότι μπορώ να τους ξεγελάσω και να φύγω. Μας οδήγησαν λοιπόν 200 μέτρα προς τα βορειοανατολικά. Φτάσαμε σε ένα περβόλι κάποιου Δερυνειώτη που είχε δεξαμενή… Ήταν δυο ένοπλοι στρατιώτες. Ο ένας από την Τουρκία και ο άλλος Τουρκοκύπριος που ήξερε ελληνικά. Τους ρωτήσαμε που μας πάνε. Η απάντηση ήταν «θα σας σκοτώσουμε όλους». Κάποιος ρώτησε: «Μα θα σκοτώσετε αυτά τα μωρά;» «Μα εσείς σκοτώσατε τα μωρά στην Αλόα» ήταν η απάντηση. ‘Ήμασταν όλοι 13 πρόσωπα. Εφτά παιδιά ηλικίας τριών μέχρι δεκατριών χρόνων και έξι ενήλικες. Όπλισαν τα όπλα τους και διέταξαν τη Σωτήρα και τη Χριστίνα να προχωρήσουν μπροστά για να τις σκοτώσουν.
Τα μωρά είχαν αγκαλιαστεί και έκλαιγαν. Μόλις έπεσε ο πρώτος πυροβολισμός και είδα τη Σωτήρα, την αδελφή του γαμπρού μου να γέρνει προς το έδαφος άρχισα να τρέχω προς τη Δερύνεια, καλυπτόμενος από τα δέντρα. Τρέχοντας μέσα από τα δέντρα άκουγα συνεχώς πυροβολισμούς, κλάματα και ουρλιαχτά.
Σε λίγο έφτασα στη Δερύνεια και ακολούθως πήγα στο χωριό Σωτήρα» αφηγείται στον Μιχάλη Πουμπουρή. Ο Άλκης Πιερίδης θα αφηγηθεί τον Αύγουστο του 1990 στους δημοσιογράφους του ΡΙΚ τα φρικτά εγκλήματα που είδε σε αυτή την «επιστροφή θανάτου» στο Βαρώσι.
Οι μαρτυρίες όσων έζησαν την θηριωδία και την εκδικητική μανία των τουρκικών στρατευμάτων επιχειρώντας να επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους στο Βαρώσι, σοκάρουν. Όπως περιγράφει στο βιβλίο του ο κ. Πουμπουρής ένα ακόμα πρόσωπο που γλίτωσε ήταν η Χριστίνα Λιασίδου, η οποία τραυματίστηκε από τους πρώτους πυροβολισμούς και παρέμεινε στο έδαφος μέχρι που έφυγαν οι τούρκοι στρατιώτες, νομιζόμενοι ότι ήταν νεκρή. Παρόλο που είχε χάσει αρκετό αίμα, κατόρθωσε να φτάσει στις ελεύθερες περιοχές και να σωθεί.
«20 επιβεβαιωμένοι νεκροί ο απολογισμός της επιστροφής του θανάτου»
Ο κ. Πουμπουρής εξηγεί στον «Φ» ότι με βάση το Φάκελο της Κύπρου όπου αναγράφονται οι σκοτωμένοι στα περβόλια της Πέρτζιενας ανέρχονται στους 20. Μεταξύ αυτών και η πολυμελής οικογένεια Γιωρκαλλή η οποία μετρά δώδεκα αγνοούμενους.
«Βαρύτατες οι ευθύνες- Ατιμώρητο το έγκλημα»
Στο βιβλίο του κ. Πουμπουρή περιλαμβάνονται και άλλες μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα τραγικά γεγονότα της «Πέρτζιενας» οι οποίες όπως ανέφερε στον «Φ» ο κ. Πουμπουρής έχουν δυο παραμέτρους. Από τη μία ο λόγος που έσπρωξε εκατοντάδες Βαρωσιώτες τη 17η Αυγούστου του 1974 να επιστρέψουν ήταν η είδηση που μετέδωσε το ΡΙΚ και από την άλλη οι βαρύτατες ευθύνες των αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς οι οποίοι βρίσκονταν στο φυλάκιο της Δερύνειας και δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να μην οδηγηθούν οι Βαρωσιώτες στην παγίδα του θανάτου.
Μέχρι και σήμερα, λέει ο κ. Πουμπουρής, είναι άγνωστος ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που επιχείρησαν να επιστρέψουν στη γη τους εκείνη τη μέρα. Ούτε ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που πιάστηκαν αιχμάλωτοι και δεν επέστρεψαν ποτέ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια τραγωδία, αποτέλεσμα εγκληματικής ανευθυνότητας.
Ένα έγκλημα το οποίο, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, αποσιωπήθηκε και μέχρι σήμερα παραμένει ατιμώρητο.
Νοέμβριος 2020
Την ώρα που ο Τούρκος Πρόεδρος ετοιμάζεται να επισκεφθεί την κατεχόμενη πόλη της Αμμοχώστου και οι κατοχικές αρχές προετοιμάζονται για την υποδοχή, μια συγκλονιστική ιστορία που παραπέμπει στην ύπαρξη ομαδικού τάφου στην περιοχή αποκαλύπτεται σήμερα, όπως μεταδίδει η κυπριακή εφημερίδα “Φιλελεύθερος”.
Πρόκειται για την περίπτωση 11 Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι βρίσκονταν σε σπίτι στην κάτω Δερύνεια όταν Τούρκοι στρατιώτες τους πήραν και αφού τους οδήγησαν σε χωράφι με ανοικτό λάκκο τους εκτέλεσαν. Ανάμεσά τους και πέντε παιδιά, ηλικίας το ένα 5 ετών, το δεύτερο 12 ετών, το τρίτο 9 ετών και τα άλλα δύο 3 ετών. Υπάρχει επίσης ακόμα ένας ανήλικος 15 ετών. Ήταν όλοι άμαχοι και γυναικόπαιδα. Μέχρι σήμερα βρίσκονται στον κατάλογο των αγνοουμένων, με τις πληροφορίες για την ύπαρξη του ομαδικού τάφου τους να είναι συγκεκριμένες για περιβόλι στον Άγιο Μέμνονα.
Μέχρι σήμερα όμως η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ) δεν μπορούσε να έχει πρόσβαση στην περίκλειστη περιοχή Αμμοχώστου, την οποία ο τουρκικός στρατός είχε ορίσει ως στρατιωτική περιοχή. Σε αυτό το σημείο είναι πολύ πιθανόν αύριο να περάσει ο Τούρκος Πρόεδρος Τάγιπ Ερντογάν στο πλαίσιο της παράνομης επίσκεψής του στα κατεχόμενα για πραγματοποίηση “πικ-νικ”. Πάνω από τους ομαδικούς τάφους παιδιών και αμάχων οι οποίοι εκτελέστηκαν ομαδικώς από μέλη του τουρκικού στρατού κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής και κάποιες ακόμα μέρες μετά την κατάληψη της πόλης του Ευαγόρα. Πέραν όμως αυτού, πλέον με τις παράνομες ενέργειες που γίνονται υπάρχει περίπτωση να χαθούν στοιχεία, δυσκολεύοντας το έργο ανεύρεσής τους.
Σύμφωνα με την έρευνα της εφημερίδας, η περίπτωση αυτή, η οποία είναι χαρακτηριστική των σφαγών που έγιναν από τον τουρκικό στρατό τόσο εντός της πόλης, όσο και στην περιοχή γνωστής ως “Περβόλια της Πέρτζενας”, αφορά πέντε ενήλικες άμαχους, ένα ανήλικο αγόρι και πέντε παιδιά. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την περίπτωση των Ανδριάνα Κυριάκου 56 ετών, Κυριάκου Γιωργαλλή 51 ετών, Ιωνά Σάββα 58 ετών, Ανδρονίκης Σάββας 56 ετών, Ανδρέα Κυριάκου 5 ετών, Κίκας Κυριάκου και Μαρίας Κυριάκου 3 ετών (δίδυμες), Κούλας Αναστασίου 12 ετών, Χριστάκη Ανδρέου 9 ετών, Σωτήρας Ανδρέου 34 ετών και Τάσου Ανδρέου 15 ετών. Σύμφωνα με τις αναφορές και τις μαρτυρίες που υπάρχουν, η εκτέλεσή τους έγινε σε περιβόλι κοντά στην περιοχή του Αγίου Μέμνονα. Σοκάρει η μαρτυρία γυναίκας, η οποία εκ θαύματος διασώθηκε όταν τραυματίστηκε και προσποιούμενη τη νεκρή διέφυγε τρέχοντας από τα περβόλια μέχρι που έφτασε στις ελεύθερες περιοχές και διασώθηκε από δύο Ελληνοκύπριους στρατιώτες. Στη σχετική κατάθεσή της στις Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, αναφέρει μεταξύ άλλων:
“(…) Μετά τρία τέταρτα περίπου μας έπιασαν όλους και μας ωδήγησαν εις ένα περβόλι το πρώτον προς τον Άγιο Μέμνωνα. Μας εχώρισαν 2-2 μας επήραν κοντά στο λάκκον της μηχανής όπου είχεν ένα τσιατίρι και άρχισαν να μας πυροβολούν. Εγώ μόλις άκουσα την πρώτην ριπήν, έπεσα χαμαί διότι επληγώθηκα εις την αριστερήν ωμοπλάτην με τρεις σφαίρες. Ήμουν ζωντανή αλλά επροσποιήθηκα την πεθαμένην. Εκεί ερρίξαν πολλούς πυροβολισμούς και εσκοτώσαν όλους όσους μας επήραν εκεί ως και τα μωρά. Μετά έφυγαν οι Τούρκοι. Δηλαδή, εκεί εσκοτώθηκαν η πεθερά μου, ο πεθερός μου, ο κ. Σαββής με την γυναίκα του η κ. Θεοδώρα, η κουνιάδα μου – με τα μωρά της Κούλλα, Τάσον και Τάκην. Εκεί έμεινα κρυφτή ως και 10 λεπτά που έφυγαν οι Τούρκοι και παρ’ όλον που είχα αιμορραγία, εσηκώστηκα και έφυγα. Επρόσεξα ότι η κ. Θεοδώρα ήταν πουκάτω στην πορτοκαλιά και μου εμίλησεν. Της είπα νάρτη μαζί μου και μου είπεν: ‘’Δεν μπορώ’’. Δεν είδα που ήταν πληγωμένη. Όλοι άλλοι ήταν πεθαμένοι ως και τα μωρά. Η πεθερά μου ήταν ζωντανή και με ακολούθησεν ως την άκρη του περβολιού, αλλά έμεινεν εκεί διότι εξαντλήθηκεν και δεν μπορούσεν να με ακολουθήση. Την εγκατέλειψα εκεί και συνέχισα όλον περβόλια. Θα πέρασα 25-30 περβόλια και έφθασα στο τελευταίον περβόλι οπότε ηύρα ένα χωράφι που υπήρχαν θαμωνιές (μπάλες). Εκεί εξαντλήθηκα και άρχισα να χάνω τις δυνάμεις μου, οπότε κατά καλήν μου τύχην επερνούσαν δύο στρατιώτες δικοί μας πάνω στην μοτοσικλέτταν, με είδαν, με έβαλαν πάνω στην μοτόραν και με επήραν εις το φυλάκιον τους μου έδωσαν νερό, με ετύλιξαν μές σε μια πατανία και με έβαλαν μέσα σε ένα λαντ-ρόβερ και με έφεραν στην Ορμήδεια. Εκεί έτυχα των Πρώτων Βοηθειών και ακολούθως μεταφέρθηκα στο νοσοκομείο Λάρνακας…” (…).
Φωτίου: Βάναυση πρόκληση στις οικογένειες
Τις πληροφορίες για τη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως επίσης και για άλλες περιπτώσεις Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων που εκτελέστηκαν από τον τουρκικό στρατό, έθεσε το κυπριακό μέσο ενώπιον του Επιτρόπου Προεδρίας Φώτη Φωτίου, ο οποίος επιβεβαίωσε.
Όπως είπε, μια άλλη τραγική διάσταση των τελευταίων εξελίξεων για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου αποτελεί η ύπαρξη μαζικών χώρων ταφής Ελληνοκυπρίων πολιτών και στρατιωτών που δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τον τουρκικό στρατό τον Αύγουστο του 1974. Πρόκειται, όπως είπε, στην πλειοψηφία τους για υποθέσεις αγνοουμένων που έχουν κατατεθεί στη ΔΕΑ. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και άτομα με αναπηρίες, ηλικιωμένοι καθώς και κλινήρεις που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν όπως επίσης γυναίκες και παιδιά.
“Οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου ότι θα παρευρεθεί σε πίκνικ στην κατεχόμενη περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου αποτελούν μια απάνθρωπη, βάναυση πρόκληση προς τις οικογένειες των αγνοουμένων, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν στην περιοχή μετά την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής. Η κατοχική δύναμη εδώ και σχεδόν μισό αιώνα εμποδίζει τις προσπάθειες διευκρίνισης της τύχης των αγνοουμένων προφασιζόμενη ότι τάχατες η περιοχή αποτελούσε στρατιωτική ζώνη”, δήλωσε ο κ. Φωτίου. Τόνισε ακόμα ότι οι προγραμματιζόμενες ενέργειες του Ερντογάν στην Αμμόχωστο αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά την αρνητική και απάνθρωπη στάση της κατοχικής δύναμης στις προσπάθειες επίλυσης της τραγωδίας των αγνοουμένων.
“Είναι αδιανόητο η διεθνής κοινότητα να παραγνωρίζει και να αγνοεί τέτοιου είδους προκλήσεις και συμπεριφορές που δυναμιτίζουν τα θεμέλια της διεθνούς νομιμότητας και πολιτισμού”, κατέληξε.
0 comments:
Πείτε μας την γνώμη σας
Έχετε κάτι να μας'προτείνετε ... !