«Πόλεμος» για το Φράγμα του Νείλου: Πώς το μεγαλύτερο φράγμα της Αφρικής απειλεί με αποσταθεροποίηση ολόκληρη την ευρωπαϊκή γειτονιά

Η Αιθιοπία έχει κάθε λόγο να γιορτάζει. Το έργο του αιώνα, το λεγόμενο Φράγμα της Αναγέννησης (Grand Ethiopian Renaissance Dam – GERD), ή αλλοιώς Φράγμα του Νείλου βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο της κατασκευής του. 

Τη Δευτέρα η Αντίς Αμπέμπα ανακοινώνει ότι πλέον η στάθμη των υδάτων έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε να μπορούν να τεθούν σε λειτουργία οι πρώτες τουρμπίνες που θα δώσουν φθηνή ενέργεια στο περίπου 50% των πολιτών της χωρας των 110 εκατ. κατοίκων που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια.

Ωστόσο στην Αίγυπτο, τη χώρα που διαρρέει ο ποταμός πριν εκβάλλει στη Μεσόγειο Θάλασσα, όχι μόνο δεν υπάρχει ο αντίστοιχος ενθουσιασμός, αλλά αντίθετα το Κάιρο απειλεί να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα ώστε να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς η Αιθιοπία θα μπορεί να ελέγχει μέχρι και το 85% των υδατων που τροφοδοτούν τον ποταμό Νείλο που διαρρέει την Αίγυπτο.

Ακόμα και αν η “διαμάχη” φαίνεται μακρινή για τους Ευρωπαίους πολίτες, πρόκειται για έναν ακήρυχτο πόλεμο τον οποίον εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση (σ.σ η Ελλάδα είναι από τις χωρες της ΕΕ που έχει ιδιαίτερα συμφέροντα με την Αίγυπτο στην παρούσα συγκυρία), η Αίγυπτος, το Σουδάν, η Κίνα και η Τουρκία.

Τι ακριβώς είναι το Φράγμα της Αναγέννησης

Με διεθνείς συνθήκες που υπογράφηκαν το 1929 και το 1959, η Αίγυπτος και το Σουδάν είχαν δικαιώματα από τα ύδατα του Νειλου και καμία άλλη χώρα δεν θα μπορούσε να περιορίσει τη ροή των υδάτων. Παρά ταύτα, το 2011 η Αιθιοπία ξεκίνησε, με τη βοηθεια της Κινας και της μεταφοράς τεχνογνωσιας από την Τουρκία, την κατασκευή του Φράγματος της Αναγέννησης. Ένα … φαραωνικό έργο με το οποίο επιδιώκει να ελέγχει τη ροή του Γαλάζιου Νείλου (σ.σ πρόκειται για έναν από τους δύο κυρίους παραπόταμους του Νείλου. Ο άλλος είναι ο Λευκός Νείλους που περνάει από το Σουδάν), ώστε να παράγει υδροηλεκτρική ενέργεια για τον διαρκώς αυξανόμενο πληθυσμό της. Όπως υποστηρίζει η Αντίς Αμπέμπα, το έργο με την κινεζική χρηματοδότηση και την τουρκική τεχνογνωσια έχει ολοκληρωθεί κατά 90% και θα μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια 6,5 χιλιάδων μεγαβάτ.

Οι πηγές του ποταμού Νείλου βρισκονται στη λίμνη Βικτώρια στην Ουγκάντα. Το ποτάμι ρέει βόρεια και περνά από 11 χώρες, όπως η Ουγκάντα, η Τανζανία, η Ρουάντα, το Μπουρούντι, η Κένυα, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Αιθιοπία, η Ερυθραία, το Νότιο Σουδάν, η Δημοκρατία του Σουδάν και η Αίγυπτος. Οι δύο κύριοι παραπόταμοι του είναι ο Λευκός Νείλος και ο Γαλάζιος Νείλος. Ο Γαλάζιος Νείλος ξεκινά στην Αιθιοπία στη λίμνη Τάνα. Τα δύο ποτάμια συναντούνουνται βόρεια του Χαρτούμ και συνεχίζουν προς την Αίγυπτο καταλήγοντας στην Μεσόγειο Θάλασσα.

Ωστόσο, το Κάιρο φοβάται ότι το εν λόγω φράγμα θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο περίπου 100 εκατομμύρια Αιγύπτιους πολίτες, καθώς ο Νείλος καλύπτει περίπου το 90% της κατανάλωσης νερού της Αιγύπτου. 

Το γειτονικό Σουδάν κρατάει μια αμφιλεγόμενη στάση καθώς ελπίζει να επωφεληθεί από φθηνές εισαγωγές ενέργειας από την Αιθιοπία. Από την άλλη πλευρά το Χαρτούμ συμμερίζεται τις ανησυχίες του Καιρου για την απειλή αποστράγγισης της ζωης από τα εδάφη που περνάει ο μεγάλος ποταμός.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Αραβικός Σύνδεσμος και η Αφρικανική Ένωση έχουν καλέσει όλες τις πλευρές να βρουν μια λύση στο πρόβλημα, χωρίς ωστόσο να έχει σημειωθεί καμία πρόοδος.

Το Χαρτούμ και το Κάιρο φαίνεται να βρίσκονται ολοένα και πιο κοντά στις θέσεις τους κατά της Αντίς Αμπέμπα, καθώς Αίγυπτος και Σουδάν πραγματοποίησαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, την ώρα που το Κάιρο τόνισε ότι θα λάβει “όλα τα απαραίτητα” μέτρα για να αποτρέψει τον έλεγχο των υδάτων του Νείλου από την Αιθιοπία, στέλνοντας ένα σαφέστατο μήνυμα προς την ΕΕ, τονίζοντας ότι σε περίπτωση που επηρεαστούν εκατομμύρια Αιγυπτίων από έλλειψη νερού, τότε ενδεχεται να αυξηθούν οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη.

Η ΕΕ αλλά ιδιαίτερα η Ελλάδα η οποία επιδιώκει μια στενότερη συνεργασία με την Αίγυπτο για να αντισταθμίσει την τουρκική επιρροή, όχι μόνο στη Λιβύη, αλλά σε πολλές περιοχές της Αφρικής, στηρίζουν το Κάιρο καταδικάζοντας απερίφραστα τις μονομερείς ενέργειες της Αιθιοπίας. 

Ωστόσο, εκτός από τα μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα αυτής της σύγκρουσης, οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι βλέπουμε τα πρώτα επεισόδια μιας σειράς ψυχρών ή και θερμών πολέμων οι οποίος στο άμεσο μέλλον δεν θα αφορούν πλέον στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά στον έλεγχο των υδάτινων πόρων.

πηγή