Financial Times: Πως ο πόλεμος στην Ουκρανία «χτύπησε» καίρια την Κυπριακή οικονομία

Ο Ησαΐας απευθύνεται, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα, μιλώντας αβίαστα ελληνικά και μετά ρωσικά καθώς υποδέχεται τους επισκέπτες στην εκκλησία του στην Ταμασσό, βαθιά μέσα σε πορτοκαλεώνες στην κυπριακή ύπαιθρο.

Από την Ελένη Βαρβιτσιώτη/Financial Times

Με τους πέντε γυαλιστερούς, χρυσούς τρούλους, που μεταφέρθηκαν από την Αγία Πετρούπολη, η συγκεκριμένη είναι η πρώτη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία στην Κύπρο, που χρηματοδοτείται από τον ιδιοκτήτη μιας ρωσικής κατασκευαστικής εταιρείας και μία απόδειξη της τεράστιας ρωσικής επιρροής στο νησί της Μεσογείου.

Εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Ησαΐας, ο Ελληνοκύπριος Μητροπολίτης Ταμασού, νότια της Λευκωσίας, επιμένει ότι οι Ρώσοι δεν πρέπει «να δαιμονοποιούνται» για την επίθεση του Κρεμλίνου στο Κίεβο. Προσπαθεί επίσης να καλωσορίσει μερικούς από τους χιλιάδες Ουκρανούς που έχουν φτάσει στην Κύπρο μετά την εισβολή, δίνοντας καταφύγιο σε αρκετούς από αυτούς και οργανώνοντας κοινές ομάδες προσευχής με τον μεγάλο ρωσικό πληθυσμό του νησιού.

«Η επίθεση [στην Ουκρανία] δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί», ανέφερε ο ίδιος. Οι προσπάθειες του ιερέα να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του πολέμου απηχούν αυτό που συμβαίνει σε ολόκληρη την Κύπρο, γνωστή από καιρό ως η «Μόσχα της Μεσογείου» για τη δημοφιλία της μεταξύ των Ρώσων. Η χώρα διατηρούσε ανέκαθεν μερικούς από τους στενότερους πολιτικούς δεσμούς με τη Ρωσία από οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, αλλά προσπαθεί να διατηρήσει την ενότητα της ΕΕ έναντι της Μόσχας.


Και ενώ τμήματα της κυπριακής οικονομίας αισθάνονται ήδη τις συνέπειες των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία, η κρίση αποδεικνύει επίσης την ικανότητα του νησιού να προσελκύει ακόμα Ρώσους. Από τότε που η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη, τη δεκαετία του 1960, «η Ρωσία έχει διεισδύσει σε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής, της οικονομικής δραστηριότητας, των μέσων ενημέρωσης της χώρας και της εκκλησίας της», ανέφερε ο Μακάριος Δρουσιώτης, συγγραφέας και δημοσιογράφος στο νησί.

Οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές του νησιού, οι ευέλικτες ρυθμίσεις και η ένταξη στην ΕΕ αποδείχθηκαν ελκυστικά για τους Ρώσους επενδυτές μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Το 2012, το έτος πριν από την οικονομική κρίση που ανάγκασε το νησί να αναζητήσει διεθνή διάσωση, οι τραπεζικές καταθέσεις που κατείχαν μη κάτοικοι της ευρωζώνης ανήλθαν σε 21,9 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου.

Σήμερα, έχουν συρρικνωθεί σημαντικά, αλλά εξακολουθούν να ανέρχονται σε 6,4 δισ. ευρώ στα τέλη Φεβρουαρίου. «Βάσει των όσων ανέφεραν οι τράπεζες, το 80% αυτών είναι ρωσικά χρήματα», δήλωσε η Fiona Mullen, διευθύντρια της Sapienta Economics, μιας εταιρείας συμβούλων με έδρα τη Λευκωσία.

Πολιτικά, η Κύπρος θεωρούσε από καιρό τη Ρωσία ως έναν δυνητικά χρήσιμο σύμμαχο για τη μακροχρόνια διαμάχη της με την Τουρκία, η οποία εισέβαλε στη βόρεια Κύπρο το 1974. Το νησί παραμένει διαιρεμένο, με τη βόρεια Κύπρο να αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα. Ωστόσο, μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, η Κύπρος ακολούθησε τη γραμμή της ΕΕ στις κυρώσεις κατά της Μόσχας.

«Δεν είχαμε άλλη επιλογή», ​​είπε ο Ιωάννης Κασουλίδης, υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου. «Η απόφασή μας ήταν να στηρίξουμε την ΕΕ και την αλληλεγγύη της ένωσης». Και για τους περισσότερους Κυπρίους, ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει παραλληλισμούς με τη δική τους εμπειρία.

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση στην εφημερίδα Πολίτης, μια από τις κορυφαίες του νησιού, περισσότερο από το 80% των Κυπρίων είπε ότι υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ των γεγονότων στην Ουκρανία και της τουρκικής εισβολής. «Από τη στιγμή που η Ρωσία έκανε στην Ουκρανία ό,τι μας είχε κάνει η Τουρκία, δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να σηκωθούμε και να μιλήσουμε όπως κάναμε στην περίπτωσή μας», είπε ο Κασουλίδης.



Η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών της ΕΕ που έχουν πληγεί περισσότερο από τις κυρώσεις. Οι Ρώσοι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 20% των επισκεπτών και ο τουρισμός φέτος αναμενόταν να επωφεληθεί από τις απευθείας πτήσεις από τις ρωσικές πόλεις. Πολλά από αυτά θα εξαφανιστούν.

«Περιμέναμε 800.000 επισκέπτες, κυρίως από τη Ρωσία και κάποιους από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία», δήλωσε στους Financial Times ο Σάββας Πέρδιος, αναπληρωτής υπουργός Τουρισμού. Στη Λεμεσό, το ιστορικό κέντρο της ρωσικής κοινότητας στην Κύπρο, ο Μιχάλης Κωνσταντίνου, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης κοσμημάτων υψηλής ποιότητας, αισθάνεται ήδη τον αντίκτυπο. «Είμαστε ένα μικρό νησί. Αν δεν το επισκεφτούν Ρώσοι και Ουκρανοί, τελειώσαμε», είπε.

Είναι τέτοια η σημασία της ρωσικής αγοράς που ο Stanislav Osadchiy, πρεσβευτής της Μόσχας στην Κύπρο, επιτέθηκε στην κυβέρνηση για την απόφασή της να στηρίξει τις κυρώσεις. «Πυροβοληθήκατε στο πόδι», είπε στην τηλεόραση λίγες μέρες μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, ισχυριζόμενος ότι οι Ρώσοι τουρίστες θα πάνε στην Τουρκία. «Είναι αυτό που θέλετε; Nα πάνε να ξοδέψουν τα χρήματά τους εκεί;».

Οι Ρώσοι αποτελούν περίπου το 6% των 800.000 κατοίκων της Κύπρου. Στη Λεμεσό, ο Alexey Voloboev, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης του μουσικού σταθμού Russia Radio, είπε ότι τα διαφημιστικά του έσοδα είχαν συρρικνωθεί κατά 70% καθώς οι Κύπριοι πελάτες έγιναν επιφυλακτικοί για τη συσχέτιση με ρωσικό τηλεοπτικό σταθμό. «Μου λένε να αλλάξω το όνομα του σταθμού ή να κάνω μια δήλωση ενάντια στον πόλεμο», είπε.

Το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου έχει επίσης αισθανθεί τις επιπτώσεις από τον πόλεμο. Πριν από τρεις εβδομάδες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διόρισε έναν προσωρινό διαχειριστή για να επιβλέπει την εκκαθάριση της RCB Bank, ενός δανειστή που δημιουργήθηκε ως θυγατρική της VTB Bank της Ρωσίας. Την ημέρα της εισβολής, η RCB είχε ανακοινώσει τη μεταβίβαση του μεριδίου ελέγχου της VTB στη διαχείρισή της προτού επιβληθούν κυρώσεις. Τώρα οι καταθέσεις πελατών 2,8 δισ. ευρώ της RCB θα αποπληρωθούν ή θα μεταφερθούν σε άλλη τράπεζα.

Στη Λεμεσό, πολλοί Ρώσοι έχουν επενδύσει σε παραθαλάσσια διαμερίσματα αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Η Κύπρος χορήγησε διαβατήρια σε αντάλλαγμα για επενδύσεις άνω των 2 εκατομμυρίων ευρώ στη χώρα, αλλά το επίμαχο καθεστώς καταργήθηκε το 2020 αφού το νησί της Μεσογείου είχε αποκτήσει ήδη χιλιάδες νέους υπηκόους.

Την ίδια στιγμή, οι κυπριακές αρχές επιβεβαίωσαν ότι διερευνούν τέσσερις Ρώσους, στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οι οποίοι είναι μεταξύ εκείνων στους οποίους χορηγήθηκαν διαβατήρια.

Ο Nikolay Ivchikov, πρώην στέλεχος της ρωσικής εταιρείας πετρελαίου Lukoil, ο οποίος ζει στην Κύπρο από το 2017, είχε δημιουργήσει μια ακμάζουσα επιχείρηση που αναπτύσσει διαμερίσματα για Ρώσους. Από την εισβολή και μετά, είπε ότι θα πρέπει πλέον να αλλάξει το επιχειρηματικό του μοντέλο.



«Έχουμε επηρεαστεί από την κρίση. Θα είναι δύσκολο για τους ανθρώπους που έρχονται από τη Ρωσία να αγοράσουν σπίτια», είπε. Ωστόσο, σε μια πιθανή ένδειξη της ικανότητας της Κύπρου να προσαρμοστεί, ο Ivchikov ανέφερε ότι η επιχείρησή του θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια διαφορετική εισροή.

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, εταιρείες τεχνολογίας με βάση τη Ρωσία έχουν μεταφέρει υπαλλήλους στην Κύπρο για να ξεφύγουν από τις κυρώσεις και τους περιορισμούς της Μόσχας στο Διαδίκτυο. Επαγγελματίες υψηλής ειδίκευσης θα έρχονταν επίσης από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, είπε.

Ο Παύλος Λοΐζου, διευθύνων σύμβουλος της WIRE FS, μιας εταιρείας που συλλέγει δεδομένα ακινήτων, δήλωσε ότι υπήρξε τεράστια αύξηση στα ενοίκια. «Αυτές τις μέρες είναι πολύ δύσκολο να βρεις διαμέρισμα στη Λεμεσό», είπε. «Ακόμα κι αν ο πόλεμος σταματήσει τους επόμενους μήνες, δεν θα δούμε αύξηση του κόσμου που έρχεται στην Κύπρο. Κανείς δεν περιμένει από κανέναν να επιστρέψει τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια».