Φιλιππίνες: Η κλεπτοκρατία της δικτατορίας Μάρκος επέστρεψε, με «όπλο» τα social media

«Να με κρίνετε όχι από τους προγόνους μου, αλλά από τις πράξεις μου», κάλεσε το λαό του και τη διεθνή κοινότητα ο 64χρονος Φερντινάντ «Μπονγκμπόνγκ» Μάρκος.

Ο μοναχογιός του δικτάτορα Μάρκος των Φιλιππίνων -που μαζί με τη σύζυγό του Ιμέλντα αιματοκύλησαν και καταλήστεψαν για 21 χρόνια την ασιατική χώρα στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα- κατάφερε όχι μόνο να εκλεγεί πρόεδρος μέσα από τις κρίσιμες κάλπες της Δευτέρας, αλλά και να γίνει ο πρώτος υποψήφιος στη σύγχρονη ιστορία της πατρίδα τους που εξασφαλίζει την απόλυτη πλειοψηφία.

Πρόκειται για μια αδιανόητη για έναν ξένο παρατηρητή επιστροφή στην εξουσία της πιο διαβόητης πολιτικής δυναστείας των Φιλιππίνων, για την επικύρωση της οποίας απομένει μόνο η τυπική ανακοίνωση των επίσημων τελικών αποτελεσμάτων.

«Αυτή είναι μια νίκη για όλους τους Φιλιππινέζους και για τη δημοκρατία», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Μάρκος Τζούνιορ.

«Η υπόσχεσή του σε όσους τον ψήφισαν και όσους δεν το ψήφισαν είναι ότι θα γίνει ο πρόεδρος όλων, ώστε να αναζητήσουμε κοινό έδαφος πέρα ​​από τις πολιτικές διαφορές και να εργαστούμε μαζί για να ενώσουμε το έθνος».

Δεκάδες χιλιάδες θύματα και συγγενείς θυμάτων των απηνών πολιτικών διώξεων της δικτατορίας Μάρκος, ομάδες της Αριστεράς, οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όσοι ψηφοφόροι των Φιλιππίνων δεν έχουν κοντή μνήμη είναι εύλογα εξοργισμένοι.

Πολλοί κατήγγειλαν παρατυπίες στην εκλογική διαδικασία και ανέφεραν ότι σκοπεύουν να προσφύγουν στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

Λίγοι όμως έχουν ελπίδες ότι η πολιτική «νεκρανάσταση» των απογόνων και επιγόνων του δικτάτορα Μάρκος θα ακυρωθεί ή ότι θα υπάρξει λογοδοσία για τη ληστεία των κρατικών ταμείων.

Στο πλευρό του «Μπονγκμπόνγκ» θα βρίσκεται άλλωστε ως αντιπρόεδρος η Σάρα Ντουτέρτε.

Θυγατέρα του έτερου πιο στυγνού ηγέτη στην σύγχρονη ιστορία των Φιλιππίνων: του απερχόμενου προέδρου και εμπνευστή του αιματοβαμμένου «πολέμου κατά των ναρκωτικών», Ροντρίγκο Ντουτέρτε.

Young voters in the Philippines protested on Tuesday against Ferdinand Marcos Jr., who clinched a landslide win this week in the country’s presidential race. Leni Robredo, the current vice president, said her team was looking into reports of voter fraud. https://t.co/9mK5AeCF51 pic.twitter.com/DoJ1zlyEHx

— The New York Times (@nytimes) May 10, 2022

«Βίος και πολιτεία» των Μάρκος

Η προπαγάνδα ανέκαθεν συνόδευε την πολιτική δυναστεία των Μάρκος.

Ο «πατριάρχης» της, Φερντινάντ Μάρκος ο πρεσβύτερος, μπήκε στην πολιτική ως «ο πιο παρασημοφορημένος ήρωας πολέμου».

Όμως τα 33 παράσημα που ισχυριζόταν ότι είχε πάρει πολεμώντας στο πλευρό των Αμερικανών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποδείχθηκαν φενάκη.

Αυτή, δε, ήταν η αρχή μιας πολύ μεγαλύτερης απάτης.

Στις δύο δεκαετίες (1965-1986) που ο Φερντινάντ Μάρκος κυβέρνησε τις Φιλιππίνες, για μεγάλο διάστημα υπό στρατιωτικό νόμο (1972-81), ο επίσημος μισθός του δεν ξεπερνούσε τα 10.000 δολάρια το χρόνο.

Η δεύτερη σύζυγός του, Ιμέλντα, πρώην «βασίλισσα» της ομορφιάς, κέρδιζε ακόμη λιγότερα ως υπουργός του.

Ζούσαν ωστόσο οικογενειακώς -οι δυο τους και τα τέσσερα παιδιά τους- μέσα σε εξωφρενική χλιδή, με αδιανόητες σπατάλες.

Η διαβόητη συλλογή παπουτσιών της Ιμέλντα -υπολογίζεται σε σχεδόν 3.000 ζευγάρια, πολλά οίκων ειδών πολυτελείας- δεν ήταν παρά ένα συμβολικό δείγμα.

Σε ένα μόνο ταξίδι στο εξωτερικό το 1983 η ίδια ξόδεψε 9,5 εκατομμύρια δολάρια μέσα σε 90 ημέρες, εκ των οποίων 14.150 δολάρια σε σεντόνια, 58.000 δολάρια σε ασημένια πιάτα και 611.000 δολάρια σε κοσμήματα.

«Έπρεπε να είμαι όμορφη, γιατί οι φτωχοί πάντα αναζητούν ένα αστέρι στο σκοτάδι της νύχτας», είπε η ίδια ανερυθρίαστα σε ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ του Netflix για τη ζωή της.

Σήμερα, η Ιμέλντα είναι 92 ετών.


Οι Φιλιππινέζοι αντιλήφθηκαν το μέγεθος της λεηλασίας του εθνικού πλούτου τους μόνο μετά την πτώση του καθεστώτος Μάρκος, το 1986, έπειτα από λαϊκή εξέγερση και την αυτοεξορία της καθεστωτικής οικογένειας στη Χαβάη -υπό την προστασία ουσιαστικά του Αμερικανού τότε προέδρου Ρίγκαν.

Μέχρι τότε, οι Μάρκος είχαν επιδοθεί σε μια από τις μεγαλύτερες κρατικές κλοπές στην ιστορία.

Για την ακρίβεια, είχε καταχωρηθεί στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως η «Μεγαλύτερη Ληστεία Κυβέρνησης».

Υπολογίζεται ότι υφάρπαξαν 10-15 δισεκατομμύρια δολάρια από τα κρατικά ταμεία των Φιλιππίνων, λεηλατώντας ό,τι έβρισκαν μπροστά τους.

Από την διεθνή οικονομική βοήθεια και δάνεια της Παγκόσμιας Τράπεζας, μέχρι και κεφάλαια από τις ιαπωνικές αποζημιώσεις του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Φέρονται ακόμη ότι επέβαλαν με το αζημίωτο εξαγορές μεγάλων εταιρειών και ότι έπαιρναν δωροδοκίες για κρατικές συμβάσεις.

Πολλά από αυτά τα ποσά κρύφτηκαν σε offshore εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους και σε μυστικούς τραπεζικούς λογαριασμούς με ψεύτικα ονόματα.

Άλλα επενδύθηκαν σε πολυτελή ακίνητα, μετοχές, έργα τέχνης και πανάκριβα κοσμήματα.

Λέγεται ότι 300 κιβώτια φορτώθηκαν σε δύο αεροπλάνα της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας που μετέφεραν το 1986 μέλη της οικογένειας Μάρκος και πιστούς συνεργάτες τους στην αυτοεξορία στη Χαβάη.

Στη χώρα που κατασπάραξαν και άφησαν τότε πίσω τους εν τω μεταξύ -με απολογισμό 34.000 βασανισθέντες, 70.000 φυλακισθέντες και 3.240 δολοφονηθέντες, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία- το μέσο εισόδημα ήταν μόλις 1.017 δολάρια το χρόνο…

Με το πέρασμα των χρόνων, κάποια από τα κλοπιμαία κατασχέθηκαν και αργότερα επιστράφηκαν στις αρχές των Φιλιππίνων.

Άλλα ανακτήθηκαν μέσω πολυετών δικαστικών αγωγών.

Το μεγαλύτερο όμως μέρος τους παραμένει άφαντο.


Ferdinand Marcos Jr. will be the Philippines’ next president.

His family history involves a dictatorship, billions of stolen dollars, thousands of designer shoes and murder.

But he calls that «fake news.» pic.twitter.com/0Lmj33N31u

— AJ+ (@ajplus) May 10, 2022


Η διαιώνιση της ατιμωρησίας

Περισσότερα από 36 χρόνια μετά την ανατροπή του Μάρκος, ούτε ένα μέλος της οικογένειας δεν έχει μπει φυλακή για τα δεινά που προκλήθηκαν στη χώρα.

Το 1991 -δύο χρόνια μετά τον θάνατο του πρώην δικτάτορα- επετράπη στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να επιστρέψουν στις Φιλιππίνες, όπου κατηγορούνταν για διαφθορά και φορολογική απάτη.

Διωκόμενη για περίπου 60 ποινικές και αστικές υποθέσεις, η Ιμέλντα πράγματι καταδικάστηκε δύο φορές σε φυλάκιση.

Ωστόσο και οι δύο αποφάσεις δεν εκτελέστηκαν -η μια λόγω ακύρωσης από το Ανώτατο Δικαστήριο, η άλλη λόγω έφεσης που εκκρεμεί εδώ και χρόνια.

Στο μεσοδιάστημα, η αμετανόητη Ιμέλντα εξελέγη τέσσερις φορές βουλευτής και διεκδίκησε -ανεπιτυχώς- δύο φορές την προεδρία των Φιλιππίνων.

Τώρα, η οικογένεια του πρώην δικτάτορα μπορεί προφανώς να… κοιμάται ήσυχη, με την εκλογή στην προεδρία του Μάρκος Τζούνιορ. Κάτι για το οποίο ο ίδιος προετοιμαζόταν όλη τη ζωή του.

Ο «Μπονγκμπόνγκ» έχει επίσης καταδικαστεί σε επτά χρόνια φυλάκιση και πρόστιμο 2.812 δολαρίων συν αναδρομικούς φόρους για φοροδιαφυγή, το 1995.

Και αυτή η απόφαση ωστόσο δεν εκτελέστηκε.

Κατόπιν έφεσης έγινε άρση της ποινής φυλάκισης, ενώ ο Μάρκος Τζούνιορ δεν έχει ακόμη συμμορφωθεί με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 1997 για την εξόφληση χρωστούμενων φόρων ακίνητης περιουσίας, ύψους άνω των 230 δισεκατομμυρίων πέσο Φιλιππίνων (περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια).

Την ίδια απείθεια έχει επιδείξει και σε δικαστική απόφαση στις ΗΠΑ για την καταβολή αποζημιώσεων σε θύματα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί της δικτατορίας Μάρκος.

Τίποτε όμως δεν εμπόδισε τον «Μπονγκμπόνγκ» να συνεχίσει ανενόχλητος την πολιτική καριέρα του όλα αυτά τα χρόνια, μεταπηδώντας από το αξίωμα του κυβερνήτη σε αυτό του γερουσιαστή και τώρα στην προεδρία.

Το πρώτο που έσπευσε να κάνει με την εξασφάλιση της νίκης του ήταν να επισκεφθεί τον τάφο του πατέρα του στο «κοιμητήριο των ηρώων», στη Μανίλα.

Διατηρημένη σε μαυσωλείο, η σορός του Μάρκος του πρεσβύτερου ετάφη εκεί μόλις το 2016, με εντολή του αυταρχικού απερχόμενου προέδρου και συμμάχου των Μάρκος, Ροντρίγκο Ντουτέρτε.


Ως νέος πρόεδρος των Φιλιππίνων, ο «Μπονγκμπόνγκ» διακηρύττει ότι θα συνεχίσει τον διαβόητο «πόλεμο κατά των ναρκωτικών» του προκατόχου του και ότι θα μπλοκάρει την έρευνα για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τον Ντουτέρτε, την οποία διεξάγει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Παράλληλα υποστηρίζει ότι δεν θα διατάξει τη διάλυση της εθνικής επιτροπής PCGG, που προσπαθεί από το 1986 να ανακτήσει τον κλεμμένο πλούτο από τους Μάρκος.

Στόχος του, ανέφερε ο «Μπονγκμπόνγκ», είναι να την αναβαθμίσει σε όργανο κατά της διαφθοράς, ασκώντας πιθανότατα πιέσεις σε πολιτικούς αντιπάλους, ενόσω ο ίδιος και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του αρνούνται κατηγορηματικά ότι έκλεψαν το κράτος.

Τουναντίον, υποστηρίζουν ότι η 20ετία του καθεστώτος Μάρκος ήταν μια «χρυσή εποχή» ευημερίας.

«Αν είχε επιτραπεί στον πατέρα μου να συνεχίσει τα σχέδιά του, πιστεύω ότι τώρα θα ήμασταν σαν τη Σιγκαπούρη», υποστηρίζει ο «Μπονγκμπόνγκ».

Αυτό είναι εξάλλου ένα από τα κεντρικά συνθήματα μιας πολυετούς, μεθοδικής επικοινωνιακής καμπάνιας κυρίως μέσα από τα social media, μέσα από την οποία οι Μάρκος επιχειρούν να ξαναγράψουν την ιστορία, να εξωραΐσουν τη δημόσια εικόνα τους και να γίνουν ξανά οι απόλυτοι κυρίαρχοι στις Φιλιππίνες.

Παραποιώντας την ιστορία μέσω του πληκτρολογίου

Η εκστρατεία παραπληροφόρησης κρατά εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια σε μια χώρα όπου το 73% του πληθυσμού έχει σύνδεση στο Ίντερνετ και το 82% είναι ενεργοί χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Όχι τυχαία, η προπαγάνδα υπέρ των Μάρκος έχει ενταθεί σε πλατφόρμες ευρείας χρήσης, όπως το TikTok, το Facebook και το YouTube, που ιδιαίτερα δημοφιλείς στους νέους ψηφοφόρους.

Αυτοί αποτελούν πλέον την πλειονότητα των 67 εκατομμυρίων ψηφοφόρων. Δεν έζησαν τη διαφθορά και τη βαρβαρότητα της δικτατορίας. Και σε μεγάλο ποσοστό δεν έχουν την ιστορική γνώση για να εντοπίσουν τις ψευδείς ειδήσεις.

Ως εκ τούτου, στα social media κυκλοφορούν εκατοντάδες βίντεο, με κάθε είδους θεωρία.

Ότι οι Μάρκος δεν έκλεψαν ούτε ένα πέσο, αλλά κληρονόμησαν τόνους χρυσού.

Ότι επί δικτατορίας δεν έγιναν συλλήψεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρά μόνο έκρηξη ανάπτυξης με μεγάλα έργα υποδομών για το καλό του τόπου.

Ότι εκδιώχθηκαν άδικα από την εξουσία και τη χώρα.

Μέχρι και ότι ο Νοστράδαμος είχε προβλέψει την προεδρική εκλογή του Μάρκος Τζούνιορ.

Ή ότι ο πλούτος που έχει κρυμμένο η οικογένεια θα χρησιμοποιηθεί τώρα προς όφελος των πολιτών, και δη των πιο φτωχών, που είναι και οι περισσότεροι.

Μέχρι και viral challenge έγινε στο TikTok με την καταγραφή των αντιδράσεων γηραιότερων στην ανάκρουση του ύμνου της δικτατορίας.


Για τις ανάγκες της εκστρατείας παραπληροφόρησης επιστρατεύτηκαν «στρατοί» τρολ και influencer, με αναφορές για αμοιβές 4-6 σεντς ανά like σε ανάρτηση, follower σε λογαριασμό σε social media ή συνδρομητή σε διαδικτυακό κανάλι.

Συνολικά, τα μηνιαία έσοδα μπορεί να είναι πολλαπλάσια του μέσου μισθού στις Φιλιππίνες.

Παράλληλα, υπήρξαν πολλαπλές απόπειρες εξωραϊσμού των προφίλ των Μάρκος στη Wikipedia, μεταξύ άλλων με τη διαγραφή λέξεων όπως «δικτάτορας» και «κλεπτοκράτης», αναγκάζοντας τους διαχειριστές να τα «κλειδώσουν».

Πρόσφορο έδαφος για αυτή την εκστρατεία να ξαναγραφεί στα μέτρα των Μάρκος η ιστορία αποτέλεσε και η ευρεία απογοήτευση των ψηφοφόρων από τις μεταδικτατορικές κυβερνήσεις και την αποτυχία τους να βελτιώσουν σημαντικά το μέσο βιοτικό επίπεδο στη χώρα.

Τώρα οι πολιτικές δυναστείες των Μάρκος και Ντουτέρτε -που ακολουθούν επίσημα πια παράλληλη πορεία- ετοιμάζονται για μια… άλωση διαρκείας.

Η 43χρονη Σάρα Ντουτέρτε θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα διεκδικήσει την προεδρία στο μέλλον.

Ενώ στην κεντρική πολιτική σκηνή ήδη προωθείται, ως επόμενη γενιά, ο μεγαλύτερος γιός του «Μπονγκμπόνγκ», o 29χρονος Φερντινάντ Αλεξάντερ ο Γ’.

Ανερχόμενο αστέρι στα social media, με πλήθος θαυμαστών, ήταν σε αυτές τις εκλογές υποψήφιος για το Κογκρέσο, με σίγουρη τη νίκη στο εκλογικό προπύργιο των Μάρκος, το Λόκος Νόρτε.

11:11 2.22.22 — I promise no matter what happens. I’ll always be here for you. Thankyou for inspiring me & helping me through some of the worst moment. Your smile always make my day. I’m so proud of you in everything luviee. @sandromarcos7 ❤️ pic.twitter.com/Eo3vz4KXBn

— `J | stuDYING (@jstinmrcs) February 22, 2022

Οι δύο οικογένειες «έχουν ουσιαστικά σχηματίσει μια δυναστεία καρτέλ» που θα μπορούσε να μοιράζεται την εξουσία για τις επόμενες δεκαετίες, παρατηρεί στους New York Times ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Αρίς Αρουγκέι.

«Οι Φιλιππίνες οδεύουν όλο και περισσότερο προς μια εκλογική απολυταρχία», επισημαίνει, υπό ένα σύστημα όπου θα εκλέγονται «άλλοτε ένας Μάρκος, άλλοτε ένας Ντουτέρτε για δεκαετίες».