Γιάννης Λάτσης: Ο παγκόσμιος Έλληνας κροίσος

Ο Γιάννης Λάτσης γεννήθηκε στο Κατάκολο Ηλείας το 1910. Ξεκίνησε από μικρός τη ναυτιλιακή καριέρα του. Συνεργάστηκε με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας για την μεταφορά πετρελαίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι για το χτίσιμο της περιουσίας του στηρίχτηκε πολύ στους ισχυρούς φίλους του με τους οποίους είχε συνάψει φιλική σχέση.Το 1969 ίδρυσε την Πετρόλα Ελλάς ενώ το 1972 αγόρασε έκταση 1.770 στρεμμάτων στην Ελευσίνα για να κατασκευάσει διυλιστήρια. Το 1980 αγόρασε την Bank de Depots από την οικογένεια Ωνάση. Επίσης, είχε στην κατοχή του μέχρι το θάνατο του την επιτυχημένη τράπεζα EFG Eurobank Ergasias. Το 1970 ίδρυσε το το Ίδρυμα Υποτροφιών Ι.Σ. Λάτσης και το 1990 το Ίδρυμα Αποκαταστάσεως Ομογενών εξ Αλβανίας.
Ο πιο μεγάλος από τους μεγάλους, αυτοδημιούργητους κοσμοπολίτες επιχειρηματίες της μεταπολεμικής Ελλάδας που δεν ξέχασε ποτέ τις ρίζες του. Ο Γιάννης Λάτσης πέθανε σε ηλικία σε ηλικία 93 ετών, αφήνοντας παρακαταθήκη μια τεράστια περιουσία, ένα πάμπλουτο Ίδρυμα με το όνομά του και μια μυθική διαδρομή από το φτωχικό Κατάκολο της Ηλείας στις αρχές του περασμένου αιώνα ως τα παλάτια της Σαουδικής Αραβίας τη δεκαετία του '70 και τις συνάξεις κορυφαίων πολιτικών ηγετών της Δύσης τη δεκαετία του '90. Ο θρύλος του Γιάννη Λάτση ανήκει πια στην Ιστορία, η οποία σίγουρα θα δυσκολευθεί να ερμηνεύσει την πορεία του. Τον θρίαμβο ενός ανθρώπου που με μόνο πραγματικό εφόδιο το πτυχίο της Εμπορικής Σχολής, καταπιάστηκε τόσο αποτελεσματικά με τόσο πολλά στη ζωή του, για να μη χάσει ούτε μία από τις άπειρες μάχες που έδωσε και να υποκύψει τελικά μόνο στη θεία φύση, στον Θεό που πίστευε και που πολλοί ώρες ώρες νόμιζαν ότι τον ονόμαζε κέρδος.

Δύσκολα μπορεί να συγκριθεί το ασυναγώνιστο κοφτερό επιχειρηματικό πνεύμα του Γιάννη Λάτση, του «Καπετάν Γιάννη» όπως του άρεσε να τον προσφωνούν η βασιλική σαουδαραβική δυναστεία, η βασίλισσα Ελισάβετ, η οικογένεια του Τζορτζ Μπους αλλά και οι χιλιάδες εργάτες και υπάλληλοι της αυτοκρατορίας που δημιούργησε, με την επίσης αστείρευτη επιχειρηματικότητα του Αριστοτέλη Ωνάση και του Σταύρου Νιάρχου. Στο πέρασμά του όλοι παραμέριζαν, του έβγαζαν το καπέλο. «Αν ήταν πολιτικός, θα ήταν Μέγας» πιστεύουν μερικοί από τους αμετανόητους θαυμαστές και στενούς συνεργάτες του, οι οποίοι τον θεωρούν «τον κορυφαίο βαλκάνιο πραματευτή του 20ού αιώνα» τονίζοντας την ακαταμάχητη πλευρά της επιχειρηματικής φυσιογνωμίας του, το ασύγκριτο εμπορικό του δαιμόνιο.

Η χρυσή δεκαετία του '50

Ο Γιάννης Λάτσης έγινε αλλά δεν ήταν εφοπλιστής με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αν και η «Νεράιδα» του, το πλοίο με το οποίο τη δεκαετία του '50 εγκαινίασε δρομολόγια στον Αργοσαρωνικό εξυπηρετώντας και τις ανάγκες μιας κινηματογραφικής ταινίας με τη Σοφία Λόρεν, αποδείχθηκε χρυσή. Απέκτησε επίσης δεξαμενόπλοια και μέσω αυτών επαφές με την Αίγυπτο και τον αραβικό κόσμο, καθώς και επιβατηγά πλοία με τα οποία μετέφερε δεκάδες χιλιάδες μουσουλμάνους από διάφορες χώρες της περιοχής στη Σαουδική Αραβία για προσκύνημα στην ιερή Μέκκα, για να συνδεθεί εμπορικά με έναν κόσμο που είχε αρχίσει να αποστρέφεται τις μεγάλες δυνάμεις. Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετούσε αργότερα και το δεξαμενόπλοιο «Ελλάς Φως», το μεγαλύτερο του κόσμου, χωρητικότητας άνω των 500.000 τόνων.

Δεξαμενόπλοιο Ελλάς Φώς

 Έμπορος με όλη τη σημασία της λέξεως είναι ο χαρακτηρισμός που ταιριάζει περισσότερο στον ακατάβλητο ως τα βαθιά του γεράματα επιχειρηματία, παρ' όλο που έγινε και βιομήχανος, αγόρασε και αξιοποίησε δεκάδες πανάκριβα ακίνητα στο Λονδίνο, στο Μόντε Κάρλο και στη Γενεύη και δεν δίστασε, χωρίς να έχει τις γνώσεις, να γίνει επίσης εργολάβος-κατασκευαστής, αντλώντας από αυτή τη δραστηριότητα στη Μέση Ανατολή τεράστια κέρδη. Η φήμη του στη Σαουδική Αραβία, όπου έχτισε ένα μεγάλο κομμάτι της υποδομής της σημερινής Τζέντα, εξακολουθεί να συναγωνίζεται εκείνη των ισχυρότερων ανθρώπων των διεθνών μπίζνες. Ακόμη και σήμερα, σχεδόν είκοσι χρόνια από τότε που μεταβίβασε το 50% του μεγαλύτερου διυλιστηρίου πετρελαίου της χώρας στη σημερινή πανίσχυρη Aramco, η δυναστεία των Σαούντ αναθέτει σε εταιρεία του στην Ελευσίνα τη φύλαξη, τις επισκευές και τις μετασκευές των γιοτ της.

Επιχειρηματίας - διπλωμάτης

Παρ' ότι φύση κλειστή και καθόλου κοσμική, ο Γιάννης Λάτσης είχε το χάρισμα να κάνει πάντα ό,τι έπρεπε για να κερδίζει την ίδια στιγμή - μαζί με τα αναγκαία συμβόλαια και την απαραίτητη ανοχή - την εμπιστοσύνη βασιλιάδων, προέδρων και πρωθυπουργών χωρών που έμοιαζαν από άλλον πλανήτη, όπως η Αίγυπτος και η Βρετανία, η Λιβύη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Σαουδική Αραβία και η Ελλάδα. Ουδέποτε η Ελλάδα ανέδειξε επιχειρηματία-διπλωμάτη του δικού του βεληνεκούς, ικανού να ανοίγει τις πόρτες ακόμη και των πιο εθνικιστικών και «κλειστών» χριστιανικών και, κυρίως, μουσουλμανικών κρατών. Ο Γιάννης Λάτσης ήταν η προσωποποίηση της παγκοσμιοποίησης. Τίποτε δεν ήταν γι' αυτόν απροσπέλαστο.
Ηδη από τα 19 του χρόνια, στα τέλη της δεκαετίας του '20, στην ίδια τη γενέτειρά του, το καμάρι της πολυμελούς οικογένειας του Βορειοηπειρώτη την καταγωγή Σπύρου Λάτση είχε σαρώσει με επαναστατικό τρόπο τις παραδόσεις και τους άγραφους κανόνες υποταγής στους ισχυρούς. Δεν είχε συμπληρώσει ακόμη τα είκοσι όταν σήκωσε επιβλητικά το ανάστημά του στο εμπορικότατο λιμάνι του Κατάκολου της Ηλείας, κερδίζοντας την εκτίμηση των παραγωγών και εκτοπίζοντας τους προύχοντες της εποχής. Παίζοντας αριστοτεχνικά με τις τιμές και αλλάζοντας τους όρους του εμπορίου αναδείχθηκε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σταφίδας της περιοχής. Είχε από τότε τη διορατικότητα και ανελάμβανε το ρίσκο να αποθηκεύει εμπορεύματα για όταν θα ανέβαιναν οι τιμές, πολιτική που τη δεκαετία του '70 θα οδηγούσε σε συσσώρευση εκπληκτικού πλούτου, όταν τα πλοία του φορτωμένα πετρέλαιο αγκυροβολούσαν στην Ελευσίνα και σε άλλα λιμάνια του κόσμου περιμένοντας να ανέβουν οι τιμές.

Το διυλιστήριο της Πετρόλα

Εμπορικός και δη εξαγωγικός ήταν για πολλά χρόνια και ο βασικός σκοπός του διυλιστηρίου της Πετρόλα Ελλάς που με τα κέρδη από τη Σαουδική Αραβία ίδρυσε το 1969 και έθεσε σε λειτουργία το 1972 στην Ελευσίνα, μεσούσης της δικτατορίας, καταλαμβάνοντας 1.770 στρέμματα. Τεράστια ήταν τα κέρδη από την εμπορία αργού πετρελαίου και καυσίμων τις περιόδους των μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών. Ακόμη και σήμερα οι μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Πετρόλα, η οποία την τελευταία δεκαετία είχε έσοδα 7,4 δισ. ευρώ.

Το εμπόριο του χρήματος άλλωστε είναι και η τελευταία μεγάλη επεκτατική κίνηση της αυτοκρατορίας που άρχισε την εξαγορά τραπεζών από τη Γενεύη το 1980 με την Bank de Depots και οδήγησε και στη δημιουργία της σημερινής EFG Eurobank Ergasias συμμαχώντας με τον μεγαλύτερο ευρωπαίο έμπορο χρήματος, την Deutsche Bank.

Διυλιστήριο της Πετρόλα

 Οι πηγές της έμπνευσής του

Από τα νεανικά του χρόνια, λένε όσοι τον θυμούνται να εξιστορεί σε κλειστό περιβάλλον την πορεία του, διαψεύδοντας μύθους και μύθους που ήθελε να τον συνοδεύουν, συνειδητοποίησε ότι κάθε επιτυχία μπορεί να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος αν δεν τη διαδέχεται κάποια άλλη. Βενιζελικός στα νιάτα του, υιοθέτησε την αρχή «οι πολιτικοί τη δουλειά τους και εμείς τη δική μας», συντασσόμενος άλλοτε με τα πιο φιλελεύθερα και άλλοτε με τα πιο ακραία καθεστώτα εντός και εκτός της χώρας.

Η θάλασσα μαζί με τον οικονομικό κοσμοπολιτισμό και τον συγκεντρωτισμό που απέπνεε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν οι πηγές της έμπνευσής του. Όχι για να γίνει εφοπλιστής αλλά έμπορος που μεταφέρει και πουλάει «όλα τα καλά του κόσμου όπου γης». Ο απίστευτα πολυσχιδής Μποδοσάκης και οι μεγαλέμποροι της Διασποράς του 19ου αιώνα έμελλε να αποδειχθούν έμποροι χαμηλού βεληνεκούς μπροστά στο εύρος των εμπορικών δραστηριοτήτων που ανέπτυξε ο Γιάννης Λάτσης.

Ο «λευκός» και ο «μαύρος» χρυσός

Σταφίδα, καπνός, βαμβάκια τις χρονιές που ισοδυναμούσαν με «λευκό χρυσό», άλλα αγροτικά, δεκάδες βιομηχανικά προϊόντα με αποκορύφωμα τον «μαύρο χρυσό» και βεβαίως το χρήμα, μετά την ίδρυση και απόκτηση τραπεζών, είναι μερικά από τα προϊόντα που οδήγησαν στη δημιουργία της οικονομικής αυτοκρατορίας του, τη σημερινή αξία της οποίας άλλοι τοποθετούν στα 5,4 δισ. δολάρια και άλλοι ανεβάζουν στα 12 δισ. δολάρια αλλά δεν θα μάθουμε, στην πραγματικότητα, ποτέ .Το αμερικανικό περιοδικό «Forbes» τον έχει τοποθετήσει στην 101η θέση ανάμεσα στους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Όποια και αν είναι η αλήθεια, ο Σπύρος, η Μαριάννα και η Μαργαρίτα, τα τρία παιδιά του από τον ευτυχή γάμο του με την αρχόντισσα υφασμάτων του Πύργου κυρία Εριέττα Τσουκαλά, του χάρισαν εννέα εγγόνια, ένα από τα οποία φέρει το όνομά του.

Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος μπροστά από το γραφικό Κατάκολο της Ηλείας έγινε η αφετηρία του για κατακτήσεις στους μεγάλους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους που είχαν ως άξονες την Αραβική Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο. Ανθρωπος της «παλαιάς σχολής» που δεν παρίστανε κάποιον άλλον από αυτό που πραγματικά ήταν και συνειδητά καταργούσε το πρωτόκολλο ακόμη και των Ανακτόρων του Μπάκιγχαμ, παρέπεμπε σε έναν γλαφυρό καραβοκύρη-πραματευτή ενός παραμυθένιου κόσμου που όλα τα πουλούσε και όλα τα αγόραζε σε καλές τιμές, έτοιμο πάντα να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, πρωτίστως όταν τον καλούσε η πατρώα γη. Γι' αυτούς τους λόγους ακόμη και όταν τον βράβευαν για το εκτεταμένο φιλανθρωπικό του έργο ήθελε να τον λένε «Καπετάν Γιάννη». Ηταν ο Αριστοφάνης των ελληνικών μπίζνες την περίοδο της πρώιμης παγκοσμιοποίησης.
tovima.gr/