ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ

Το πανεπιστήμιο είναι ένας θεσμός που δημιουργήθηκε σταδιακά από την εξέλιξη των θεολογικών σχολών. Αυτό είναι φυσικό παρεπόμενο του ότι την εποχή που δημιουργήθηκαν οι μόνοι γραμματιζούμενοι ανήκαν στον κλήρο. Από τα πρώτα πανεπιστήμια ήταν το Salerno τον 9ο αιώνα και η Bologna τον 11ο, ενώ το πανεπιστήμιο του Παρισιού και η Οξφόρδη ιδρύθηκαν το 12ο αιώνα. 

Φυσικά, υπό τον έλεγχο της Εκκλησίας υπήρχαν κάποια πράγματα που δεν επιτρέπονταν να διδάσκονται. Οι περιορισμοί αυτοί οδήγησαν τα πρώτα πανεπιστήμια σε μία σχετική παρακμή.

Το πρώτο πανεπιστήμιο που αποκήρυξε το δογματισμό και αποδέχτηκε τη λογική και την αντικειμενικότητα ήταν το Halle, που ιδρύθηκε από τους Λουθηρανούς το 1694. Η Εκκλησία παραμερίστηκε ως κύρια δύναμη στην εκπαίδευση σταδιακά κατά τα επόμενα 200 χρόνια. Ο ανταγωνισμός λειτούργησε θετικά για την εξέλιξη της γνώσης.

Η Ελλάδα έχασε αυτό το στάδιο της εξέλιξης της ακαδημαϊκής κοινότητας καθώς τα χρόνια εκείνα το νεότερο Ελληνικό Κράτος δεν είχε ιδρυθεί.

Σήμερα, η ισχυρότερη ακαδημαϊκή κοινότητα παγκοσμίως είναι αυτή των ΗΠΑ. Σε αυτή λειτουργούν λίγο παραπάνω από 6000 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Περίπου το ένα τρίτο από αυτά είναι δημόσια, ένα τρίτο είναι μη-κερδοσκοπικά ιδιωτικά (τα μισά από τα οποία περίπου είναι εκκλησιαστικής προέλευσης, περιλαμβανομένων και 2 ορθόδοξων) και το ένα τρίτο είναι ιδιωτικά κερδοσκοπικά.

Στοιχεία από τη στατιστική υπηρεσία του υπουργείου παιδείας των ΗΠΑ.

Σήμερα, ένα εκκλησιαστικό μονοπώλιο στη γνώση θα μας φαινόταν αδιανόητο. Πόσο καιρό χρειαζόμαστε άραγε για να έχουμε την ίδια άποψη και για ένα κρατικό μονοπώλιο;


Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς,

ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου.

Ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου.

Γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς.

Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον.

Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν,

ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν.

Καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,

ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.

πηγή