Είναι η Ταϊβάν το επόμενο θέατρο πολέμου;

Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κάνει πιο πραγματική την τρομακτική πιθανότητα να καταλάβει η Κίνα τον έλεγχο του νησιού.

Καθώς οι ερπύστριες των ρωσικών τανκς κυλιούνται στην Ουκρανία και η κρίση του Vladimir Putin αντηχεί σε όλο τον κόσμο, ίσως το πιο επικίνδυνο σενάριο επωάζεται στα στενά της Ταϊβάν. 

Μια προσπάθεια του Πεκίνου να διεκδικήσει την Ταϊβάν (με τη χρήση βίας) φαίνεται τώρα πιο πιθανή. Αυτό δεν οφείλεται απαραίτητα στο ότι υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της απειλής του Πεκίνου στην Ταϊβάν, αλλά επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η πιο ατυχής ένδειξη μέχρι τώρα, για την τρομακτική κατεύθυνση που ακολουθεί η παγκόσμια γεωπολιτική: οι αυταρχικοί ηγέτες αντεπιτίθενται.

Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, ο μακρύς αγώνας ενάντια στις παγκόσμιες αυταρχικές απειλές φαινόταν να έχει κερδηθεί. Σχεδόν παντού, οι δικτάτορες ήταν σε υποχώρηση - Ινδονησία, Μιανμάρ, Βραζιλία, Νότια Κορέα, Φιλιππίνες, Χιλή. Η παγκοσμιοποίηση έκανε τα υποτιθέμενα μάγια της, διαδίδοντας φιλελεύθερα πολιτικά και οικονομικά ιδανικά, ευημερία και ελπίδα για ένα τέλος στην αντιπαράθεση των μεγάλων δυνάμεων. 

Σίγουρα, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα είχε εδραιωθεί στο Πεκίνο, αλλά τα στελέχη του έμοιαζαν να είναι εταίροι στην παγκόσμια τάξη, ικανοποιημένοι με το να βλέπουν τη χώρα τους να πλουτίζει και να εκμεταλλεύεται τα εμπορικά δίκτυα και τους διεθνείς θεσμούς που δημιούργησαν οι δυτικές δυνάμεις.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία αποκαλύπτει πόσο λάθος ήταν αυτή η γραμμή σκέψης. Αυτό που πέτυχαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους τη δεκαετία του 1990 δεν ήταν μια τελική νίκη επί του αυταρχισμού, αλλά μια απλή ανάπαυλα. Για χρόνια, η αμερικανική φιλελεύθερη δημοκρατική συναίνεση διαβρώνεται: πάρτε για παράδειγμα την (ανελεύθερη) δημοκρατία του Viktor Orban στην Ουγγαρία, την υπονόμευση των ελευθεριών στην Τουρκία από τον Recep Tayyip Erdogan ή την επίθεση του Narendra Modi στις κοσμικές παραδόσεις της Ινδίας. 

Στη Μιανμάρ, οι στρατηγοί έχουν ανακτήσει τον έλεγχο της χώρας. Στη Βραζιλία, ο Jair Bolsonaro εφαρμόζει αντιδημοκρατική πολιτική και ο Rodrigo Duterte έχει ξεκινήσει - περήφανα - έναν βίαιο και παράνομο πόλεμο κατά των ναρκωτικών στις Φιλιππίνες. Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο, προαναγγέλλει μια νέα εποχή - μια εποχή αυταρχικής επιθετικότητας.

Καμία χώρα, ωστόσο, δεν αποτελεί τόσο μεγάλη απειλή για την ισχύουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων όσο η Κίνα. Η Ρωσία, από πολλές απόψεις, είναι μια δύναμη, χωρίς τον ίδιο οικονομικό δυναμισμό, προκειμένου για να διατηρήσει την πολιτική της γροθιά. Η επίθεση στην Ουκρανία μπορεί να είναι μια κίνηση του Putin να πάρει αυτό που θέλει η Ρωσία - και που απερίσκεπτα αγνόησαν οι δυτικοί από το 1992 και μετά - δηλαδή την κατοχύρωση της ασφάλειας της, όσο ακόμα μπορεί.



Η ιστορία, όμως, είναι διαφορετική με την Κίνα - μια δύναμη με αυξανόμενη οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική ισχύ. Η Ρωσία είναι στα πρωτοσέλιδα σήμερα, αλλά η Κίνα θα είναι η αιχμή του δόρατος στο μέλλον. Η εθνικιστική ζέση του Προέδρου Xi Jinping, η δέσμευση για την αποκατάσταση της κινεζικής ισχύος και η πιο επιθετική προσέγγιση - σε σύγκριση με τους προκατόχους του - όσον αφορά εδαφικές και θαλάσσιες διαφορές, οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, την καθιστούν ολοένα και περισσότερο αποσταθεροποιητική δύναμη στην περιοχή.

Από αυτή την σκοπιά η Ταϊβάν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Ακριβώς όπως ο Putin δεν μπορεί να αποδεχτεί την δυτική παρουσία και αυτήν του NATO στην Ουκρανία, η Κίνα δεν θα αποδεχθεί ποτέ την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο θεωρεί βασικό τμήμα της Κίνας που διοικείται από μια παράνομη - κατά την άποψη της - κυβέρνηση. 

Η απόκτηση του ελέγχου της Ταϊβάν, ή όπως προτιμά να την αποκαλεί η Κίνα , «επανένωση», είναι πρωταρχικός στόχος της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής. 

Σε μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων όπου τα αυταρχικά κράτη είναι πιο διεκδικητικά και οι δυτικοί σύμμαχοι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα, οι πιθανότητες πολέμου για την Ταϊβάν αυξάνονται. Ο Xi έχει ήδη εκφοβίσει την κυβέρνηση της Ταϊπέι στέλνοντας μοίρες τζετ πάνω από το νησί, ενώ η πλήρης καταστολή του κινήματος υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ υπονομεύει κάθε ελπίδα ότι η Ταϊβάν θα μπορούσε να διατηρήσει μια εκδοχή της τρέχουσας ελευθερίας της, εάν ενσωματωνόταν στην ηπειρωτική Κίνα.



Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι επίκειται μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν. Είναι αδύνατο να προβλεφθεί με βεβαιότητα τι μπορεί να σκέφτεται ο Xi για την Ταϊβάν στον απόηχο του πολέμου του Putin στην Ουκρανία. Ωστόσο, σε αντίθεση με τον αυτόν, ο Xi δεν συγκεντρώνει δύναμη εισβολής στα στενά που χωρίζουν την Ταϊβάν από την ηπειρωτική Κίνα. 

Επίσης, ο Xi μπορεί να έχει πολλά στραβά, αλλά μόνο ανόητος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Κατά την αντίληψή του - που ενδεχομένως και να ισχύει - η άνοδος της Κίνας είναι αναπόφευκτη, ο χρόνος είναι με το μέρος του. Δεν χρειάζεται να ακολουθήσει τον Putin στον δρόμο του πολέμου.

Η στρατιωτική επιθετικότητα της Ρωσίας είναι ένα σημάδι του τι μπορεί να ακολουθήσει. Οι αυταρχικές δυνάμεις πιστεύουν ότι έχει φτάσει η στιγμή να απωθήσουν τις ΗΠΑ και να αναδιαμορφώσουν την αρχιτεκτονική του κόσμου. Ποιος μπορεί άραγε να πει ότι πεί ότι κάνουν λάθος: Δεν είναι καθόλου σαφές εάν οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν τη θέληση, τους πόρους ή την ενότητα για να δώσουν άλλη μια μάχη με τα αυταρχικά καθεστώτα. 

Η κρίση στην Ουκρανία έχει δείξει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στην Ευρώπη αγωνίζονται για τους κοινούς σκοπούς - παρ' όλα αυτά, όμως, υπολείπονται όσον αφορά την αποτελεσματικότητα. Οι ηγέτες της Ευρώπης θέλουν να χαράξουν τη δική τους πορεία, αλλά η πολυδιαφημισμένη «στρατηγική αυτονομία» τους, μοιάζει όλο και περισσότερο με «στρατηγική αναποφασιστικότητα», στην οποία τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά και πολιτικά κέρδη υπερισχύουν των μακροπρόθεσμων στρατηγικών συμφερόντων. Στην Ουάσιγκτον, εν τω μεταξύ, οι λυσσασμένες πολιτικές διαιρέσεις εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες για τη συνεχιζόμενη αμερικανική αποφασιστικότητα. Το κοινό των ΗΠΑ έχει κουραστεί να δίνει τις μάχες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου.



Εάν αυτές οι τάσεις συνεχίσουν να ξεδιπλώνονται, η μέρα που η Κίνα θα εισβάλλει στην Ταϊβάν έρχεται όλο και πιο κοντά. Οι Κινέζοι ηγέτες βλέπουν την αμερικανική παρακμή ως αναπόφευκτη, όσο και τη δική τους άνοδο - η κρίση στην Ουκρανία φαίνεται ότι προσθέτει ακόμη περισσότερα στοιχεία στην άποψη αυτή. Κάποια μέρα, μπορεί να υπολογίσουν (ή ακόμα χειρότερα, να υπολογίσουν λάθος) ότι οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους δεν θα πολεμήσουν η μία στο πλευρό της άλλης, για τα ιδανικά τους ή την ισχύουσα παγκόσμια τάξη.

Τίποτα, όμως, δεν είναι αναπόφευκτο. Οι επικριτές της Ουάσιγκτον θα παραπονεθούν ότι η αποτυχία να αποτραπεί η εισβολή της Ρωσίας είναι ήδη σημάδι υφέρπουσας αμερικανικής αδυναμίας. Όμως οι ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ και δεν θα είναι ποτέ παντοδύναμες. Γεγονός είναι ότι το παιχνίδι της Ουκρανίας δεν έχει τελειώσει. Τώρα, ο κόσμος - και ειδικά ο Xi - παρακολουθεί για να δει πόσο πόνο και πόσο κόστος μπορούν να προκαλέσουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στη Ρωσία. Οι ΗΠΑ έχουν αποκτήσει τη δύναμή τους όχι μόνο με αεροπλανοφόρα, αλλά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, το νόμισμά τους και το ταλέντο τους στην οργάνωση συλλογικής δράσης. Η επίθεση του Putin στην Ουκρανία είναι μια δοκιμασία για όλα αυτά τα εργαλεία.

Η Κίνα και η Ρωσία είναι βέβαιο ότι θα διατηρήσουν υψηλούς τόνους. Ενδεχομένως, να πυροδοτήσουν νέες κρίσεις για να πιέσουν τις ΗΠΑ και τους εταίρους τους. Ίσως οι συμμαχίες να σπάσουν και να διαβρωθεί η αμερικανική πρωτοκαθεδρία.

Ο σύγχρονος κόσμος, με τους ολοκληρωμένους δεσμούς οικονομικών συμφερόντων και συμφερόντων ασφάλειας, είναι πολύ περίπλοκος για να οριστεί ως ένας απλός αγώνας μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού. Όμως, μπορεί να χωριστεί μεταξύ εκείνων των κρατών που ωφελούνται στρατηγικά από τη διαιώνιση της τρέχουσας παγκόσμιας τάξης και εκείνων που κερδίζουν από την ανατροπή της. Η εισβολή στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι μόνο ένα πρώτο στάδιο σε μια εκστρατεία για αυτή την ανατροπή. Το επόμενο μπορεί κάλλιστα να αφορά την Ταϊβάν.

Πηγή: The Atlantic